صنعت کاشی و سرامیک کشور مانند دیگر صنایع دارای برخی نقاط قوت و ضعف بوده و محدودیت ها و مشکلات خاص خود را دارد .
نقاط قوت صنعت کاشی و سرامیک ایران
رشد محسوس اعداد و ارقام مربوط به تولید کاشی و سرامیک ایران در دو دهه اخیر نشان دهنده پتانسیل و همچنین نقاط قوت این صنعت مهم کشور می باشد. مقایسه نقاط قوت صنعت کاشی و سرامیک در سطح ایران و جهان نشان می دهد که این نقاط قوت در کل جهان تا حدودی مشترک هستند و تعدادی از آنها، مختص کشور ایران است . مهمترین نقاط قوت صنعت کاشی و سرامیک کشور عبارتند از :
بومی بودن صنعت کاشی و سرامیک
در حوزه فعالیت های صنعتی کشور، زمینه ای که قدمت داشته و در حال حاضر نیز کارایی خوبی داشته باشد، اندک هستند. صنعت کاشی و سرامیک ایران، یکی از مهمترین صنایع بومی کشور است. در بیشتر اکتشافات باستانشناسی، ظروف سفالی به عنوان ابزار مهمی از وسایل زندگی ایرانیان باستان مشاهده می گردد و از همان زمان، مواد اولیه ( به عنوان مثال خاک رس) برای تولید ظروف سفالی در کشور یافت می شد. در حال حاضر نیز این صنعت عملکرد نسبتاً خوبی را در مقایسه با دیگر صنایع کشور دارد.
ذوق و هنر ایرانی
از دیگر پارامترهای موفقیت صنعت کاشی و سرامیک ایران، به کارگیری ذوق، سلیقه و هنر ایرانی در محصولات تولیدی این صنعت است. ذوق و هنر ایرانی قطعا میتواند مسلماً به موفقیتهای چشمگیری در این صنعت منجر گردد.
دسترسی به منابع و مواد اولیه
از دیگر مزیتهای اصلی صنعت کاشی و سرامیک کشور وجود بیش از 30 درصد از مواد اولیه تولید آن در داخل کشور می باشد. در صورتی که در زمینه فراوری مواد اولیه تمرکز شده و سرمایه گذاری های لازم صورت گیرد، می تواند از واردات مواد اولیه، خروج ارز، تاخیر در تامین مواد و مشکلات تولید کنندگان در قبال آن جلوگیری به عمل آورد.
پویایی صنعت کاشی و سرامیک
صنعت کاشی و سرامیک از جمله صنایع پویا بوده و می تواند خود را با نیاز ها و سلیقه های در حال تغییر جامعه بسرعت وفق دهد. با استفاده از تکنولوژی های بروز موجود در کارخانجات به سهولت میتوان رنگ، طرح، سایز و دیگر پارامترهای محصولات کاشی و سرامیک را تغییر داده و بسته به نیاز و سلیقه مشتری در بازارهای مختلف، محصولات متنوعی را تولید کرد. این پویایی و انعطاف پذیری در برخی از صنایع دیگر مثل صنعت خودرو مشاهده نمی گردد و حتی لازم است کل تجهیزات خط تولید جهت تولید محصولات متنوع برای بازار ها و شمتریان مختلف تعویض گردد که در این صنایع اعمال تغییرات لازم در محصول و مطابق سازی آن با نیاز های مشتریان بسیار سخت خواهد بود.
ارزش افزوده نسبتاً خوب
با اینکه محصولات کاشی و سرامیک در دسته بندی علم سرامیک جزء سرامیکهای سنتی می باشند، ولی با توجه به مزیت هایی که در این مقاله به آنها اشاره می گردد، ارزش افزوده نسبتاً بالایی دارند. امروزه این صنعتاز جمله معدود صنایعی در کشور است که از حاشیه سود نسبتاً مناسبی برخوردار است که از جمله دلایل آن بازار مصرف مناسبی است که در داخل کشور و کشورهای همسایه وجود دارد.
نقاط ضعف صنعت کاشی و سرامیک ایران
عدم تطابق عرضه و تقاضا
بعلت عدم وجود برنامه ریزی مناسب در مورد ظرفیت تولید کشور و اختصاص حجم وسیع سرمایه گذاری ها در این صنعت، در ایران با مازاد تولید مواجه گردیده ایم، که از دلایل عمده تمایل زیاد به سرمایه گذاری در این حوزه حاشیه سود نسبتاً مناسب این صنعت میباشد. مشکل اصلی در این باره، عدم وجود بررسی های علمی در مورد بازار و مصرف این محصولات و از آن جالب تر انجام سرمایه گذاری ها گاهاً توسط افرادی که آشنایی با صنعت ندارند و فقط به فکر دستیابی به سود بالا در کوتاه مدت هستند، می باشد.
حلقه های صنعتی ناقص
بعلت نبود استراتژی مناسب و برنامه ریزی نادرست در این صنعت، اکثر سرمایه گذاری ها تنها روی بخشی از این صنعت وسیع و پر دامنه صورت گرفته است که این بخش تنها شامل خرید ماشین آلات و تجهیزات تولید کاشی و سرامیک بوده است. تحقیقات صورت گرفته نشان می¬دهد که تاکنون در زمینه های فرآوری مواد اولیه و نیز طراحی و ساخت ماشین آلات، تجهیزات و قطعات مورد نیاز این صنعت برنامه ریزی و فعالیت چشمگیری صورت نگرفته است.
نیاز به حجم بالای نیروی کار و انرژی
شاید تصور عمومی این باشد که دسترسی به نیروی انسانی ارزان از جمله مزیت های صنایع ایرانی است، ولی بهره وری نیروی انسانی در داخل کشور حدود یک هفتم کشورهای پیشرفته است. همچنین در اکشور ما فرهنگ و آموزش های لازم در مورد استفاده بهینه از انرژی صورت نگرفته است و هر ساله در بخشهای مختلف، از جمله صنعت، انرژی زیادی هدر می¬رود. بنابراین هزینه هایی که در اثر راندمان پایین نیروی کار و عدم رعایت اصول استفاده بهینه از انرژی منجر می¬گردد، سبب بالا رفتن قیمت تمام شده محصولات شده و در بسیاری موارد توان رقابت را در بازارهای بین المللی از تولید کننگان ایرانی می گیرد.
فقدان انسجام و حافظه صنعتی
آنچه در فعالیت های شرکت های تولیدی در این زمینه قابل مشاهده است این ست که در بخش های مختلف این صنعت، کمتر به حافظه گذشته مراجعه می گردد. واحدهای صنعتی کشور هر مشکل و موضوعی را بصورت جداگانه و حتی گاهی مخفیانه و با صرف هزینه های زیاد، به تنهایی تجربه کنند. در حالیکه که بسیاری از مسائل و موضوعات در شرکت ها مشابه بوده و قبلاً به احتمال زیاد حل شده اند و تجربیات آن در داخل کشور وجود دارد. در کشور های پیشرو در این صنعت از جمله اسپانیا و ایتالیا موسسه هایی ایجاد شده ان که رسالت آنها ایجاد کانونی برای جمع آوری تجربیات و اطلاعات لازم در این صنعت می باشد که افراد به کمک این موسسات می توانند بدون سعی و خطا راه حل های مناسب برای مشکلات خود بیابند.
عدم توجه به نقش مواد اولیه و فرآوری آن
همچنانکه در موضوع حلقه ناقص این صنعت مطرح گردید عدم تکمیل بودن این حلقه ها در زمینه مواد اولیه باعث بالا رفتن هزینه ها بعلت وارداتی بودن برخی مواد گردیده است. به عنوان مثال با وجود منابع و معادن غنی کائولن در ایران، بعلت عدم وجود دانش و سرمایه گذاری های لازم در این زمینه در کشور، هزینه های بسیاری را برای وارد کردن این مواد متوجه تولیدکنندگان می کنند، در حالیکه کارخانجات از طریق سرمایه گذاری مشترک میتوانند بصورت گروهی این مشکل را حل کنند.
عدم وجود سیستم بازاریابی ، زیرساخت های صادرات و کانال های توزیع بین المللی
با مشاهده فرآیندهای برندسازی، بازاریابی و فروش شرکت های مطرح و بزرگ تولید کننده کاشی و سرامیک، و مقایسه آن با فعالیت های شرکت های ایرانی تفاوت های اساسی قابل مشاهده است. بسیاری از شرکت های صاحب نام این صنعت دارای سیستم های بازاریابی، فروش و کانال های توزیع مشترک هستند و توانسته اند بازارهای سود ده بین المللی را در اختیار خود بگیرند. تعاملات مناسب تجاری و سیاسی با کشور هایی از قبیل ترکیه می تواند در ایجاد سیستم های بازاریابی و توزیع مناسب یاری کند.
